نمره دنیر نخ چیست؟
با نمره نخ می‌توان ضخیم بودن یا ظرفت نخ را بیان می‌کنند که واحد دنیر denier یکی از واحد های اندازه گیری نمره نخ است. از این واحد برای بیان ضخامت نخ های فیلامنتی در بازار نساجی و جوراب بافی استفاده میشود.
معنای دنیر نخ چیست؟
وزن 9000 متر از نخ بر حسب گرم است. هر چه عدد بیشتر شود نخ ضخیم‌تر است. برای مثال اگر 9000 متر از نخ 25 گرم وزن داشته باشد، نمره آن 25 خواهد بود. این واحد با علامت den نشان داده میشود و معمولا از آن برای بیان نمره‌ی نخهای یک‌سره استفاده میشود.
معمولاً از این سیستم نمره بندی برای نمره بندی نخ هایی که از الیاف ظریف تر ساخته شده اند، استفاده می شود. در این سیستم وزن ۹۰۰۰ متری نخ برحسب گرم، نشان دهنده نمره نخ است. بنابراین نمره ۲۰ نشان می دهد که ۹۰۰۰ متر از نخ، ۲۰ گرم وزن دارد. معمولاً این واحد برای نمره بندی نخ هایی که شامل الیاف مصنوعی یا فیلامنت ها هستند، به کار می رود. به نخ هایی که نمره آنها زیر ۱ دنیر باشد، میکرو الیاف گفته می شود.
این سیستم نمره گذاری کجا کاربرد دارد؟
قالبا برای اعلام ضخامت نخ پلی استر فیلامنتی استفاده میشود.
نمره یا شماره نخ
نمره نخ یا شماره نخ در واقع بیان عددی ظرافت نخ است. از آنجاییکه نخ‌ها انعطاف پذیر و ناهموار هستند به جای اندازه گیری قطر نخ‌ها، ظرافت آنها از نظر طول و وزن بیان میشود.
نمره گذاری نخ
دو سیستم نمره بندی نخ وجود دارد: سیستم مستقیم و سیستم غیر مستقیم:
در روش مستقیم نمره نخ عبارت است از وزن واحد طول نخ. در این روش وزن نخ را بر طول نخ تقسیم میکنیم. از روش مستقیم برای اندازه گیری نمره نخ ابریشم و الیاف مصنوعی استفاده می شود. واحدهای به کار رفته در روش مستقیم عبارتند از دنیر(den) ، تکس (tex) ، دسی تکس (dtex) ، میلی تکس (mtex) و کیلو تکس(ktex) .
در روش غیرمستقیم نمره نخ عبارت است نسبت واحد طول به واحد وزن نخ. شماره های بدست آمده از روش غیرمستقیم برعکس روش مستقیم است. از روش غیرمستقیم برای شماره گذاری نخهای پنبه و کتان وپشم و آسبست استفاده می شود. در روش غیرمستقیم از واحد نمره انگلیسی (Ne) ، متریک و فرانسوی استفاده میشود .
واحدهای نمره نخ
دنیر
وزن 9000 متر از نخ بر حسب گرم است. هر چه عدد دنیر بیشتر شود نخ ضخیم‌تر است. برای مثال اگر 9000 متر از نخ 25 گرم وزن داشته باشد، نمره آن 25 دنیر خواهد بود. این واحد با علامت den نشان داده میشود و معمولا از آن برای بیان نمره‌ی نخهای یک‌سره استفاده میشود. دنیر 60 الی 160 در قالیبافی مصرف دارد و ظریف‌تر از آن (کمتر از دنیر 60) را در پارچه‌بافی قابل استفاده است.
تکس
وزن 1000 متر از نخ را بر حسب گرم نشان می‌دهد. برای مثال اگر 1000 متر از نخ، 20 گرم وزن داشته باشد، نمره آن نخ 20 تکس خواهد بود. این واحد با علامت tex نشان داده میشود.
دسی تکس
این واحد وزن 10000 متر از نخ را بر حسب گرم نشان می‌دهد. برای مثال اگر 10000 متر از نخ 30 گرم وزن داشته باشد، نمره آن 30 دسی‌تکس خواهد بود. این واحد با علامت dtex نشان داده میشود و معمولا از آن برای بیان نمره‌ی نخهای یک‌سره و نخهای ظریف استفاده میشود. برای مثال اگر نمره یک نخ 20 تکس باشد، نمره آن نخ برابر با 200 دسی تکس خواهد بود. شیوه‌ی نوشتن 10 tex = 1dtex بدین صورت است.
میلی تکس
وزن 1000 متر بر حسب میلی گرم را نشان می‌دهد.
کیلو تکس
وزن 1000 متر برحسب کیلوگرم است.
بايد توجه داشته باشیم که از میلی تکس برای الیاف ظریف و برای نخ های قطور و فتیله طناب از کیلو تکس اسفاده می شود . از واحد متریک امروزه کمتر استفاده می شود .
نمره انگلیسی
این واحد تعداد 840 یارد از طول نخ را که 1 پوند وزن دارد، نشان می‌دهد. برای مثال اگر نمره یک نخ 20 انگلیسی باشد یعنی 20×840 (16800) یارد از این نخ، 1 پوند وزن دارد. این واحد با علامت Ne نشان داده میشود.
متریک
این واحد، طول یک گرم از نخ را بر حسب متر نشان می‌دهد. با بیانی دیگر تعداد مترهايي كه 1 گرم وزن داشته باشند. برای مثال اگر 50 متر از نخ، یک گرم وزن داشته باشد، نمره آن نخ 50 متریک خواهد بود. این واحد با علامت Nm نشان داده میشود.
نمره نخ
در صنعت ریسندگی برای کنترل کیفیت کار نمره نخ را بدست می‌آورند. هر نیم ساعت ۵۰ متر نیمچه نخ را گرفته و در دستگاه اندازه‌گیری نمره نخ، نمره متریک آن بدست می‌آورند.
برای مشتری معمولاً نمره نخ مهم است و مشتریها نمره‌های نخ ویژه‌ای را سفارش می‌دهند.
نمره نخ‌ها به ۲ دستهٔ مستقیم و غیر مستقیم تقسیم می‌شوند که
نمره نخهای مستقیم
در روش مستقیم شماره گذاری نمره تخ، عبارت است از وزن واحد طول نخ، یا حاصل تقسیم سنگینی طول آن نخ به سنگینی طولی آن نخ به سنگینی نخ شماره یک (استاندارد) این روش برای شماره گذاری ابریشم و الیاف مصنوعی متداول است. این شماره گذاری‌ها شامل تکس، وزن ۱۰۰۰ متر از نخ بر حسب گرم- دنیر، وزن ۹۰۰۰ متر از نخ بر حسب گرم – نمره LBS، وزن ۱۴۴۰۰ یارد بر حسب پوند و …
N= نمره نخ یا شماره نخ
W= وزن نمونه نخ در سیستم
L= طول نمونه نخ
l= واحد طول در سیستم
N=(W.L)/L
نمره نخ غیر مستقیم
نسبت واحدهای طول به واحد وزن، یعنی طول یک واحد از وزن نخ شماره‌های به دست آمده از این طریق عکس شماره‌های حاصل از روش مستقیم است. این روش برای شماره گذاری نخهای پنبه، کتان، پشمو آزبست است. شامل نمره انگلیسی، تعداد ۸۴۰ یاردها در یک پوند از نخ-نمره متریک، تعداد مترها در یک گرم-نمره فرانسوی، تعداد مترها در ۰٫۵ گرم و…
N= نمره نخ یا شماره نخ
W= وزن نمونه نخ در سیستم
ٌw= واحد وزن در سیستم
L= طول نمونه نخ
l= واحد طول در سیستم
(N=(L.w)/(l.W
نکته های ریسندگی :
نکته : در سیستم نمره گذاری مستقیم ٬ طول نخ ثابت و وزن نخ متغیر است .
نکته : نمره گذاری تکس ٬ کیلوتکس ٬ دسی تکس ٬ میلی تکس ٬ دنیر و میکروگرم بر اینچ جزو سیستم نمره گذاری مستقیم است.
نکته : برای نمره گذاری فیلامنت ها و الیاف بریده شده ٬ از سیستم های نمره گذاری دسی تکس و دنیر استفاده می شود .
نکته : برای نمره گذاری و تعیین ظرافت الیاف پنبه از سیستم نمره گذاری میکروگرم بر اینچ استفاده می شود .
نکته : تعداد گرم های موجود در ۹۰۰۰ متر نخ ٬ بیانگر سیستم نمره گذاری دنیر است .
نکته: ۳۳/۸ متر نخ نمره ی ۲۰ انگلیسی پنبه ای ۱ گرم وزن دارد.
نکته:برای نمره گذاری نخ های فیلامنت از سیستم نمره گذاری دنیر یا ( تکس ٬ واحد بین المللی ) استفاده می شود .
نکته: برای نمره گذاری الیاف بریده شده ( استیپل ) از سیستم نمره گذاری دنیر یا دسی تکس استفاده می شود .
نکته: برای نمره گذاری نخ های پنبه ای و مصنوعی که در سیستم ریسندگی الیاف کوتاه ریسیده شده اند از سیستم نمره گذاری پنبه ای استفاده می شود .
نکته:برای نمره گذاری نخ های پشمی ٬ فاستونی و نیمه فاستونی از پشم و یا الیاف مصنوعی که در سیستم ریسندگی الیاف بلند ریسیده شده اند از سیستم نمره گذاری متریک استفاده می شود .
نخ چیست؟
نخ بر دو نوع است. ۱ـ ریسیده شده ۲ـ ریسیده نشده
1ـ نخهای ریسده شده عبارت از مقداری الیاف که مقداری معین ریسیده شده باشد. مقدار معین الیاف بر اساس نمره نخ قبلی می شود. مقدار تاب هم بستگی به دستور تهیه دارد. کم تاب یا پر تاب
۱ـ وزن در متر 2ـ تاب در متر
چون معمولا وزن نخ در محاسبات ثابت می باشد و روی یک گرم محاسبه می شود لذا متر در گرم را نمره نخ می
امند.
مثال: در محاسبات متر یک اگر بیست متر نخ پنبه یک گرم وزن داشته باشد نخ نمره (۲۰) می نامند.
و محاسبات نخ پنبه و امثال آن بر دو صورت حساب می شود.
۱ـ متریک : یعنی واحد طول بین المللی
۲ـ انگلیسی : یعنی واحدطول انگلیسی
توضیح: یارد 44/91 سانت می باشد و پوند۶/۴۵۳ گرم می باشد.
سئوال: چرا وزن ثابت و متر متغیر است؟
جواب : پاسخ را با ذکر مثال روشن می کنیم. شما اگر یک متر کش را وزن کنید (دقیقا یک متر باشد) وزن آن را یاداشت کنید سپس سر آن را به یک عدد میخ گره کرده و آن را به روی میز بکوبید بعداً کش را به طرف خودتان بکشید می بینید که کشیده می شود در حالی که وزن آن همان وزن اولیه می باشد ولی هرچه بکشید طول آن زیاد می شود و از قطر آن کم می شود. در محاسبات نخ هم همینطور. هرچه نخ باربکتر باشد متر آن زیادتر میشود ولی وزن ثابت است برای دقیق بودن کار وزن یک گرم را انتخاب کرده اند. بنابر این نتیجه می گیریم که چون با کشیدگی و باریک شدن طول تغییر میکند ولی وزن همان است لذا متر را متغیر و وزن را ثابت حساب کرده اند. البته برای نخ یک لا.
خلاصه برای یک متر نخ پنبه که یک گرم وزن داشته باشد نمره یک می باشد. اگر ده متر بود و یک گرم وزن داشت نمره ۱۰ میباشد.
یعنی نه مرتبه باریکتر شده است از نظر قطر و نه متر اضافه شده از نظر طول در حالیکه وزن همان یک گرم می باشد حالا اگر یک متریک گرم را ۵۰ مرتبه بکشید می بینیم طول ان ۵۰مترشدو قطر هم باریکترشد ولی وزن همان یک گرم می ماند که به آن نخ نمره ۵۰ می گویند: این بود خلاصه از محاسبه نخ یک لا متر یک در حد معین نمره نخ
( و اما واحد انگلیسی) : در محاسبات انگلیسی به هر نخی که پنبه و امثال آن باشد که ۸۴۰ پارد (یک هایک) ان ۶/۴۵۳ گرم (یک پوند) وزن داشته باشد نخ نمره یک انگلیسی می نامند ( توجه شود در متریک به هر نخی که از جنس پنبه و امثال آن باشد و یک متر یک گرم بود نمره یک می نامند ولی حالا به هر نخی که ۸۴۰یارد آن ۶/۴۵۳ گرم وزن داشته باشد نمره یک می گویند. در واحد انگلیسی نیز وزن ثابت ولی طول متغییر است
سئوال: نخ نمره ۳۰ انگلیسی یعنی چه؟
جواب: نخ نمره ۳۰انگلیسی یعنی ۳۰ تا ۸۴۰ بارد آن ۶/۴۵۳ گرم وزن دارد با این طریق 25200=840× 30 پس ۲۵۲۰۰ یارد آن ۳۰ برابر شده و قطر نخ هم ۳۰ مرتبه باریک تر شده ولی وزن همان ۶/۴۵۳ گرم یک پوند می باشد.
سئوال : آیا می توان نمره نخ انگلیسی را تبدیل به متریک و یا بالعکس حساب کرد؟
جواب: بله
ما نخ نمره ۲۰ انگلیسی داریم نمره چند متریک می شود.
گفتیم که نمره انگلیسی ۲۰ است یعنی ۲۰تا۸۴۰ یارد آن ۶/۴۵۳ گرم است اینطور حساب می کنیم ۱۶۸۰۰=۸۴۰×20 حاصل ضرب می شود۱۶۸۰۰ یارد یعنی ۱۶۸۰۰ یارد آن ۶/۴۵۳ گرم حالا تبدیل به سانت می کنیم.
گفتیم که یک یارد مساوی با ۴۴/۹۱ سانت می باشد این … تبدیل می کنیم ۱۵۳۶۱۹۲=۴۴/۹۱×16800
1536192 سانت در یک پوند شد حالا مقدار سانتیمتر را تقسیم بر یک پوند می کنیم ۶/۴۵۳ .متریک ۸/۳۳=۶/۴۵۳ ÷ 1536192
ملاحظه شد بدین طریق نخ نمره ۲۰ انگلیسی مساوی۸/۳۳ متریک می باشد.
سئوال: آیا راه دیگری می باشد؟ جواب : بله
گفتیم که هر نخ انگلیسی که از جنس پنبه یا ویسکوز و امثال آن باشد 840یارد آن ۶/۴۵۳ گرم وزن داشته باشد نمریک می نامند حالا همان ۸۴۰ یارد را در ۴۴/۹۱ ضرب می کنیم سانتیمتر در یک پوند 6/76809=44/91×840
سانتیمتر در گرم 3/169=6/453 ÷6/76809
سانتیمتر در گرم 69/1= 100÷ 3/169
و حالا هر وقت بخواهیم متریک را تبدیل به انگلیسی کنیم کافی است نمره متریک را تقسیم بر۶۹/۱ کنیم و یا اگر بخواهیم نمره انگلیسی را تبدیل به نمره متریک کنیم ضربدر ۶۹/۱ کنیم.
مثال: نخ نمره ۲۰ انگلیسی چند متریک می شود با این حساب نمره نخ متریک 8/33=69/1×20
مثال:نخ نمره۴۰ متریک چندانگلیسی میشود
6/23= 69/1÷ 40
راه دیگری برای تبدیل متریک به انگلیسی :
مثال : نمره نخ ۴۰ متریک یک گرم حالا ضریدر ۱۰۰ سانت (یکمتر) می کنیم تا سانتیمتر بدست آید
چهار هزار سانتیمتر در یک گرم 4000=100×40
حالا ۴۰۰۰ سانتیمتر را تقسیم بر ۴۴/۹۱ سانتیمتر می کنیم تا یارد بدست آید
یارد در گرم 74/43 =44/91÷ 4000
حالا یارد در گرم را ضربدر ۶/۷۵۳ می کنیم می شود یارد در پوند .
یارد در پوند 5/19842 =6/453×74/43
حالا یارد در پوند را تقسیم بر ۸۴۰ یارد میکنیم نمره نخ انگلیسی می شود.
نمره انگلیسی 6/23 =840÷ 5/19842
که نمره ۲۴ هم گفته می شود. (گرد شده) معمولا اعداد را گرد می کنیم . منظور گرد ساده.
این بود خلاصه ای از محاسبه متریک و انگلیسی روی نخهای پنبه ای و ویسکوز و امثال و حالا بررسی پیرامون پوند و کیلو .
پوند واحد وزن انگلیسی می باشد که مقدار آن بر حسب گرم ۶/۴۵۳ می باشد و توجه داریم که در واحد وزن بین المللی کیلو جایگزین پوند می باشد و یک کیلو ۱۰۰۰ گرم می باشد. اگر ما بخواهیم محاسبات را بطور ساده انجام بدهیم بایستی عدد ثابتی بدست بیاوریم تا بتوان با یک عمل ضرب یا تقسیم عمل تبدیل انجام گیرد.
مثلا ۱۰ پوند چند کیلو است؟ و یا بیست کیلو چند پوند است. برای بدست آوردن این عدد ثابت توجه کنیم
گفتیم که یک کیلو ۱۰۰۰ گرم می باشد و یک پوند ۶/۴۵۳ گرم می باشد بنابر این 2048/2=6/453÷ 1000
یعنی یک کیلو ۲/۲ برابر پوند می باشد که برای تبدیل هریک ار آنها به روش بالا عمل می کنیم
مثال : ۵۰ کیلو چند پوند است؟
یکصد و ده پوند 23/110 = 6/453÷5000=1000×50
از راه عدد ثابت حساب می کنیم ۱۱۰ = ۲/۲×50 ملاحظه شد که از هر راه با کمی اختلاف یکصد و ده پوند شد
لازم به یاد آوری می باشد که برای محاسبات خیلی دقیق به جای ۲/۲ عدد ۲۰۵/۲ حساب می شود.
