چاپ بر روی پلی استر با استفاده از رنگزای دیسپرس
برای چاپ پلی استر از رنگزاهای دیسپرس استفاده میشود که توضیحات مربوط به رنگزاهای دیسپرس و انواع آن در بخش رنگرزی آورده شده است.
مقدمات قبل از چاپ:
پارچه پلی استر قبل از چاپ باید شسته شود و تثبیت گرمایی گردد.
وجود روغن بافت و آهار در پارچه در مراحل چاپ و رنگرزی مشکل ایجاد می‌کند که باید طبق نسخه زیر پارچه شستشو داده شود:
کربنات سدیم 2 گرم در لیتر
صابون 1 گرم در لیتر (البته باید به بروشور آن توجه گردد.)
دما 80 درجه
زمان 20 دقیقه
چنانچه بخواهیم زمینه پارچه سفید برفی داشته باشد می‌توانیم از سفید کننده نوری استفاده کنیم.
پس از شستشو پارچه باید با حرارت تثبیت ابعادی گردد.
برای چاپ بر روی پارچه‌های پلی‌استر از رنگزاهای دیسپرس استفاده میشود این رنگزاها فاقد گروه‌های سولفونیک (Na2So3) بوده به همین دلیل نامحلول در آب می‌باشند و این رنگزاها در داخل کالا حبس فیزیکی شده و ثبات شستشویی خوبی دارند و رنگزاهایی که به صورت سطحی بر روی کالا قرار گرفته اند در شستشوی ریداکشن خارج میشوند. رنگزاهای دیسپرس مناسب برای چاپ باید دارای ثبات تصعیدی (Sublimation) بالایی باشند و لکه گذاری (Staining) بر روی زمینهٔ سفید پارچه نداشته باشند.
اگر رنگزای مورد استفاده در خمیر چاپ برای این‌کار مناسب نباشد در کنار خطوط چاپ هاله‌ای از رنگزا ایجاد میشود. رنگزاهای دیسپرس مناسب جهت چاپ:B 79,B 60, R 73, V 26,Y114,Blk GI, B 182 و…
غلظت دهنده‌هایی که بر پایهٔ ساکارید می‌باشند برای این چاپ مناسب هستند مثل گوار، تاماریند و نیز غلظت دهنده‌های مصنوعی.
نمونه نسخه چاپ:
رنگزای دیسپرس X g/k
غلظت دهنده 600-500 گرم در کیلو (بستگی به نوع غلظت دهنده دارد)
اسید سیتریک 3-1.5 گرم در کیلو
لودیگل 10 گرم در کیلو
آب تا حد تعادل
جمع کل= یک کیلوگرم خمیر
نسخه چاپ به روش کریری:
رنگزای دیسپرس xگرم
غلظت دهنده ایندالکا ( 4%) 450گرم
اسید سیتریک pH=5.5
کریر 60-30 گرم ( با توجه به شید رنگ)
دیسپرس کننده 4-2 گرم
نفوذ دهنده 2 گرم
آب تا حد تعادل
جمع کل=1 کیلوگرم
بعد از چاپ کالا در دمای 100درجه خشک و به یکی از 4 روش زیر تثبیت میشود :
روش‌های تثبیت :
1. بخار اشباع در 100 درجه سانتی گراد: این روش برای زمانی است که در نسخه از کریر استفاده کرده باشیم و زمان تثبیت 40-20 دقیقه می‌باشد.
2. بخار تحت فشار:که فشار بین 3-2 بار بوده و زمان تثبیت بین 30-20 دقیقه می‌باشد.
3. بخار داغ یا سوپر هیت: دما در این مرحله 180-160 درجه و زمان تثبیت 10-5 دقیقه می‌باشد.
4. گرمای خشک(ترموزول): دراین روش دما 220-190 درجه و زمان تثبیت 40-60 ثانیه می‌باشد.
نمایشگاه هنر ایران: پس از چاپ و تثبیت، برای از بین بردن رنگزاهایی که به صورت سطحی جذب شده‌اند باید شستشوی احیایی (ریداکشن) را انجام دهیم، ابتدا پارچه را با آب سرد آبکشی کرده و سپس طبق نسخه زیر Reduction را انجام می‌دهیم.
هیدرو سولفیت سدیم 4-3 گرم در لیتر ( بسته به عمق رنگ)
سودکاستیک 28 درجه بومه 4-3 سی سی
دترجنت آنیونی 0.5 گرم در لیتر
دما 70 درجه
زمان 20 دقیقه
آبکشی در دمای 60 درجه به‌همراه اسید استیک
در آخر آبکشی سرد و خشک کردن کالا
تثبیت رنگینه های دیسپرس به چند روش انجام میشود؟
تثبیت با بخار تحت فشار
ثبیت با بخار تحت فشار روش بسیار خوبی است زیرا فشار زیاد ظرفیت جذب رنگینه را بالا می برد بنابراین با این روش میتوان بخش بیشتری از رنگینه های دیسپرس را با عمق رنگی زیاد چاپ کرد. باید گفت مقدار جذب رنگینه ای که در اثر فشار بالا به دست می آید را نمی توان در زمان بیشتر و فشار کمتر به دست آورد.
برای کسب بهترین نتیجه و تثبیت بیش از 90 درصد رنگینه باید به مدت 20 تا 30 دقیقه بخار دادن را در فشار 2 تا 5 بار ادامه داد؛ البته این روش به طور مداوم انجام نمی شود.
ثبیت با بخار سوپر هیت (بخار داغ)
تثبیت پارچه پلی استر با روش بخار داغ هم با سرعت بالاتر و هم به صورت مداوم انجام میشود؛ در این روش پارچه پلی استر که روی آن چاپ انجام شده را بعد از خشک شدن در بخار 160 تا 180 درجه سانتی گراد به مدت 5 تا 10 دقیقه قرار میدهند.
با میعان بخار آب روی پارچه درجه حرارت لیف تا 100 درجه سانتی گراد بالا می رود و فیلم غلظت دهنده دچار تورم میشود و آبی که در اثر میعان حاصل میشود مجددا تبخیر میشود.
پارچه هایی که با این روش تثبیت میشوند پس از پایان کار نرم تر و لطیف تر هستند زیرا غلظت دهنده در ثبیت با بخار خشک نمی سوزند. نکته ای که باید بگوییم این است که در این روش نباید از غلظت دهنده ها با درصد بالای ماده جامد استفاده کرد چون در هنگام شستشو ایجاد مشکل می کنند.
نکته ای که باید یادآوری کنیم این است که باید ثبات تصعید پارچه نیز در نظر گرفته شود زیرا درصورتی که ثبات تصعید رنگینه کم باشد خطوط مرزی ظرافت لازم را ندارند.
ثبیت با گرمای خشک
در این روش که با نام ترموزل نیز شناخته میشود پارچه های پلی استر چاپ شده با رنگینه های دیسپرس را به مدت 40 تا 60 ثانیه در معرض حرارت 190 تا 220 درجه سانتی گراد قرار می دهند.
اگر در خمیر پارچه کاریر وجود نداشته باشد رنگینه به میزان 50 تا 70 درصد جذب میشود، همچنین برای جذب بالاتر رنگینه میتوان از 20 تا 30 گرم شتاب دهنده تثبیت در هر کیلوگرم خمیر چاپ استفاده کرد.