در اين پژوهش، نانوكپسول هاي ملامين-فرمالدئيد حاوي روغن معطر طبيعي ليمو به روش پليمريزه شدن درجا تهيه شد. خواص و ويژگي‌هاي نانوكپسولهاي معطر توليد شده توسط ميكروسكوپ الكتروني پويشي (SEM) و طيف سنجي مادون قرمز (FT-IR) مورد بررسي قرار گرفت. ميانگين ابعاد ريزكپسولهاي حاصله به وسيله نرمافزار اندازهگيري، كمتر از 377 نانومتر گزارش شد. بازده كپسوله شدن اين ريزكپسولها 89 % بدست آمد که د ر مقايسه با ابعاد بزرگتر ريزكپسولها مقدار قابل توجهي بود. رهايش نانوكپسولها در دماهاي مختلف مورد بررسي قرار گرفت و پايداري بالاي نانوكپسولها و همچنين رابطه مستقيم ميان دما و رهايش عطر از نانوكپسولها مشاهده شد. علاوه بر آن سرعت رهايش در نانوكپسولها در مقايسه با ميكروكپسول‌ها روند آهسته‌تري داشت. در نهايت پارچه پنبه‌ايي به نانوكپسولهاي معطر آغشته شد و سنجش ميز ن عطر پارچه‌ها با استفاده از بيني الكترونيكي (E-nose) مورد ارزيابي قرار گرفت. نتايج حاصل از بيني الكترونيکي گوياي آن بود كه پارچه‌ها تكميل شده با نانوكپسولها (میکروکپسول) معطر بوده و زماني كه تحت عمليات مكانيكي قرار گرفتند شدت بو و عطر پارچه‌ها افزايش داشت.
مقدمه
عطر و طعم به طور گسترده در زمينههاي بسياري از جمله غذا، دارو، تنباكو، منسوجات، چرم، كاغذ، لوازم آرايشي و غيره استفاده شده است. علت اين امر اثر ضد باكتري مواد معطر، اثر آرامشبخش آنها و همچنين اهميت بالايي است كه عطر از لحاظ تجاري در تكميل مواد نساجي ايجاد ميكند.
اين در حالي است كه مواد تشكيل دهنده عطر ناپايدار و فرار هستند و اغلب پس از استفاده از آنها به صورت مستقيم در حين عمليات از بين ميروند و اثري از آ ن باقي نميماند. بنابراين يكي از راهكارهاي پايدارسازي و رهايش آهسته عطر، استفاده از فناوري جديد كپسوله كردن است كه در سالهاي اخير بسيار مورد توجه قرار گرفته است. زيرا اين كار بهبود ثبات عطر و آزادي پايدار و افزايش عمر مواد معطر را سبب ميشود.
ريزكپسول عبارت است از ذرات جامد، قطرات مايع و يا حباب‌هاي گاز كه توسط يك لايه نازک از مواد پوشش يافته است. كپسول‌ها ميتوانند در ابعاد مختلف از چند ميكرون تا نانو باشند كه كپسولهاي كوچكتر از يك ميكرون را نانوكپسول و كپسولهاي بزرگتر از 1000 ميكرون را ماكروكپسول يا ريزگرانول ميگويند
روشهاي كپسوله كردن در دو دسته فيزيكي/شيميايي و مكانيكي تقسيم ميشوند. هر يك از دو دسته نام برده شده شامل چندين روش متفاوت است كه از ميان اختراعات ثبت شده تا به امروز روشهاي تودهسازي، پليمريزه شدن بين سطحي و پليمريزه شدن درجا به عنوان روشهاي اصلي براي كپسول كردن مواد معطر بيان شده‌اند.
روش تودهسازي به دليل آنكه پليمرهاي مورد استفاده در آن اغلب داراي وزن مولكولي پايين است بنابراين كپسولهاي توليد شده با اين
روش مقاومت پاييني دارند و براي ذخيره سازي عطر مناسب نيستند. اما از ميان دو روش ديگر، روش پليمريزه شدن درجا فرآيند آسانتري نسبت به روش پليمريزه شدن بين سطحي دارد. بنابراين در اين پژوهش از اين روش جهت توليد ريزكپسول معطر در ابعاد مختلف استفاده شد. روش پليمريزه شدن درجا (In situ polymerization) يك روش شيميايي ريزكپسولسازي است. در اين روش امولسيون پايدار از تركيب فاز پيوسته و هسته غير قابل امتزاج تشكيل ميشود و از اختلاط پيش پليمر توليدي با امولسيون
پايدار پوسته ريزكپسول شكل ميگيرد. مواد مورد استفاده در روش پليمريزه شدن درجا اغلب شامل اوره-فرمالدئيد و ملامين-
فرمالدئيد است كه اين مواد در مقايسه با ژلاتين و پلييورتانها ارزان و در دسترستر ميباشند. در ملامين-فرمالدئيد به دليل
وجود گروههاي هيدروكسيل الكلي و آمينه زياد در سطح قابليت ايجاد پيوندهاي عرضي در مقايسه با اوره-فرمالدئيد افزايش مي-
يابد بنابراين پوسته ريزكپسول تشكيل شده از ملامين-فرمالدئيد از مقاومت بالاي حرارتي و مكانيكي نسبت به اوره-فرمالدئيد
برخوردار است. به همين دلايل مطرح شده در اين پژوهش جهت توليد پوسته ريزكپسول معطر از پليمر ملامين-فرمالدئيد استفاده
