در صنعت نساجی برای بیان ضخامت و نازکی نخ از نمره استفاده میشود که با توافق جهانی انجام شده برای هر نوع نخی از یک واحد مشخص برای بیان نمره نخ استفاده میگردد.
نمرات معروف نخ در نساجی
- دنیر
- انگلیسی
- تکس Tex
نکته بسیار هم (مستقیم و غیر مستقیم)
باید بدانید از واحدهایی که در بالا ذکر شد در بعضی از موارد هر چقدر عدد بیشتر شود ضخامت نخ هم بیشتر میشود به عبارتی نمره نخ با ضخامت نخ رابطه مستقیمی دارد مثلا نمره دنیر از این دست است.
و در مقابل در بعضی موارد هر چقدر عدد بیشتر میشود ضخامت کمتر میشود به عبارتی نمره با ضخامت رابطع معکوس یا غیر مستقیم دارد. مثلا نمره انگلیسی از این دست است.
محاسبه نمره انواع نخ
نخ چیست؟
نخ بر دو نوع است. ۱ـ ریسیده شده ۲ـ ریسیده نشده
1ـ نخهای ریسده شده عبارت از مقداری الیاف که مقداری معین ریسیده شده باشد. مقدار معین الیاف بر اساس نمره نخ قبلی می شود. مقدار تاب هم بستگی به دستور تهیه دارد. کم تاب یا پر تاب
۱ـ وزن در متر 2ـ تاب در متر
چون معمولا وزن نخ در محاسبات ثابت می باشد و روی یک گرم محاسبه می شود لذا متر در گرم را نمره نخ می نامند.
مثال: در محاسبات متر یک اگر بیست متر نخ پنبه یک گرم وزن داشته باشد نخ نمره (۲۰) می نامند.
و محاسبات نخ پنبه و امثال آن بر دو صورت حساب می شود.
۱ـ متریک : یعنی واحد طول بین المللی
۲ـ انگلیسی : یعنی واحدطول انگلیسی
توضیح: یارد 44/91 سانت می باشد و پوند۶/۴۵۳ گرم می باشد.
سئوال: چرا وزن ثابت و متر متغیر است؟
جواب : پاسخ را با ذکر مثال روشن می کنیم. شما اگر یک متر کش را وزن کنید (دقیقا یک متر باشد) وزن آن را یاداشت کنید سپس سر آن را به یک عدد میخ گره کرده و آن را به روی میز بکوبید بعداً کش را به طرف خودتان بکشید می بینید که کشیده می شود در حالی که وزن آن همان وزن اولیه می باشد ولی هرچه بکشید طول آن زیاد می شود و از قطر آن کم می شود. در محاسبات نخ هم همینطور. هرچه نخ باربکتر باشد متر آن زیادتر میشود ولی وزن ثابت است برای دقیق بودن کار وزن یک گرم را انتخاب کرده اند. بنابر این نتیجه می گیریم که چون با کشیدگی و باریک شدن طول تغییر میکند ولی وزن همان است لذا متر را متغیر و وزن را ثابت حساب کرده اند. البته برای نخ یک لا.
خلاصه برای یک متر نخ پنبه که یک گرم وزن داشته باشد نمره یک می باشد. اگر ده متر بود و یک گرم وزن داشت نمره ۱۰ میباشد.
یعنی نه مرتبه باریکتر شده است از نظر قطر و نه متر اضافه شده از نظر طول در حالیکه وزن همان یک گرم می باشد حالا اگر یک متریک گرم را ۵۰ مرتبه بکشید می بینیم طول ان ۵۰مترشدو قطر هم باریکترشد ولی وزن همان یک گرم می ماند که به آن نخ نمره ۵۰ می گویند: این بود خلاصه از محاسبه نخ یک لا متر یک در حد معین نمره نخ
( و اما واحد انگلیسی) : در محاسبات انگلیسی به هر نخی که پنبه و امثال آن باشد که ۸۴۰ پارد (یک هایک) ان ۶/۴۵۳ گرم (یک پوند) وزن داشته باشد نخ نمره یک انگلیسی می نامند ( توجه شود در متریک به هر نخی که از جنس پنبه و امثال آن باشد و یک متر یک گرم بود نمره یک می نامند ولی حالا به هر نخی که ۸۴۰یارد آن ۶/۴۵۳ گرم وزن داشته باشد نمره یک می گویند. در واحد انگلیسی نیز وزن ثابت ولی طول متغییر است.
سئوال: نخ نمره ۳۰ انگلیسی یعنی چه؟
جواب: نخ نمره ۳۰انگلیسی یعنی ۳۰ تا ۸۴۰ بارد آن ۶/۴۵۳ گرم وزن دارد با این طریق 25200=840× 30 پس ۲۵۲۰۰ یارد آن ۳۰ برابر شده و قطر نخ هم ۳۰ مرتبه باریک تر شده ولی وزن همان ۶/۴۵۳ گرم یک پوند می باشد.
سئوال : آیا می توان نمره نخ انگلیسی را تبدیل به متریک و یا بالعکس حساب کرد؟
جواب: بله
ما نخ نمره ۲۰ انگلیسی داریم نمره چند متریک می شود.
گفتیم که نمره انگلیسی ۲۰ است یعنی ۲۰تا۸۴۰ یارد آن ۶/۴۵۳ گرم است اینطور حساب می کنیم ۱۶۸۰۰=۸۴۰×20 حاصل ضرب می شود۱۶۸۰۰ یارد یعنی ۱۶۸۰۰ یارد آن ۶/۴۵۳ گرم حالا تبدیل به سانت می کنیم.
گفتیم که یک یارد مساوی با ۴۴/۹۱ سانت می باشد این … تبدیل می کنیم ۱۵۳۶۱۹۲=۴۴/۹۱×16800
1536192 سانت در یک پوند شد حالا مقدار سانتیمتر را تقسیم بر یک پوند می کنیم ۶/۴۵۳ .متریک ۸/۳۳=۶/۴۵۳ ÷ 1536192
ملاحظه شد بدین طریق نخ نمره ۲۰ انگلیسی مساوی۸/۳۳ متریک می باشد.
سئوال: آیا راه دیگری می باشد؟ جواب : بله
گفتیم که هر نخ انگلیسی که از جنس پنبه یا ویسکوز و امثال آن باشد 840یارد آن ۶/۴۵۳ گرم وزن داشته باشد نمریک می نامند حالا همان ۸۴۰ یارد را در ۴۴/۹۱ ضرب می کنیم سانتیمتر در یک پوند 6/76809=44/91×840
سانتیمتر در گرم 3/169=6/453 ÷6/76809
سانتیمتر در گرم 69/1= 100÷ 3/169
و حالا هر وقت بخواهیم متریک را تبدیل به انگلیسی کنیم کافی است نمره متریک را تقسیم بر۶۹/۱ کنیم و یا اگر بخواهیم نمره انگلیسی را تبدیل به نمره متریک کنیم ضربدر ۶۹/۱ کنیم.
مثال: نخ نمره ۲۰ انگلیسی چند متریک می شود با این حساب نمره نخ متریک 8/33=69/1×20
مثال:نخ نمره۴۰ متریک چندانگلیسی میشود
6/23= 69/1÷ 40
راه دیگری برای تبدیل متریک به انگلیسی :
مثال : نمره نخ ۴۰ متریک یک گرم حالا ضریدر ۱۰۰ سانت (یکمتر) می کنیم تا سانتیمتر بدست آید
چهار هزار سانتیمتر در یک گرم 4000=100×40
حالا ۴۰۰۰ سانتیمتر را تقسیم بر ۴۴/۹۱ سانتیمتر می کنیم تا یارد بدست آید
یارد در گرم 74/43 =44/91÷ 4000
حالا یارد در گرم را ضربدر ۶/۷۵۳ می کنیم می شود یارد در پوند .
یارد در پوند 5/19842 =6/453×74/43
حالا یارد در پوند را تقسیم بر ۸۴۰ یارد میکنیم نمره نخ انگلیسی می شود.
نمره انگلیسی 6/23 =840÷ 5/19842
که نمره ۲۴ هم گفته می شود. (گرد شده) معمولا اعداد را گرد می کنیم . منظور گرد ساده.
این بود خلاصه ای از محاسبه متریک و انگلیسی روی نخهای پنبه ای و ویسکوز و امثال و حالا بررسی پیرامون پوند و کیلو .
پوند واحد وزن انگلیسی می باشد که مقدار آن بر حسب گرم ۶/۴۵۳ می باشد و توجه داریم که در واحد وزن بین المللی کیلو جایگزین پوند می باشد و یک کیلو ۱۰۰۰ گرم می باشد. اگر ما بخواهیم محاسبات را بطور ساده انجام بدهیم بایستی عدد ثابتی بدست بیاوریم تا بتوان با یک عمل ضرب یا تقسیم عمل تبدیل انجام گیرد.
مثلا ۱۰ پوند چند کیلو است؟ و یا بیست کیلو چند پوند است. برای بدست آوردن این عدد ثابت توجه کنیم
گفتیم که یک کیلو ۱۰۰۰ گرم می باشد و یک پوند ۶/۴۵۳ گرم می باشد بنابر این 2048/2=6/453÷ 1000
یعنی یک کیلو ۲/۲ برابر پوند می باشد که برای تبدیل هریک ار آنها به روش بالا عمل می کنیم
مثال : ۵۰ کیلو چند پوند است؟
یکصد و ده پوند 23/110 = 6/453÷5000=1000×50
از راه عدد ثابت حساب می کنیم ۱۱۰ = ۲/۲×50 ملاحظه شد که از هر راه با کمی اختلاف یکصد و ده پوند شد
لازم به یاد آوری می باشد که برای محاسبات خیلی دقیق به جای ۲/۲ عدد ۲۰۵/۲ حساب می شود.