در این تحقیق،غوزه پنبه که جزو ضایعات کشاورزی محسوب شده و کاربرد خاصی برای آن وجود ندارد، به عنوان منبعی برای استخراج رنگزای قهوه‌ای مد نظر قرار گرفته است. رنگزای مورد نظر به کمک روش جوشاندن استخراج شده و قابلیت رنگرزی الیاف پشم با آن، بدون دندانه و در حضور دندانه‌های مختلف مورد بررسی قرار گرفته است. همچنین امکان بهبود جذب این رنگزا به الیاف پشن به کمک عملیات پلاسما نیز بررسی شده و نتایج حاصله با نتایج حاصل از روش سنتی دندانه دادن مقایسه شده است. نتایج نشان داد که رنگزای استخراج شده از غوزه پنبه توانایی رنگرزی الیاف پشم را داشته و میزان جذب آن به کمک دندانه زاج سفید و عملیات پلاسما افزایش می‌یابد. ضمن اینکه به کمک دندانه‌های مختلف فلزی، فام‌های متنوعی نیز حاصل می‌شود. نتایج بررسی خواص شستشویی و نوری نمونه‌های رنگرزی شده نیز نشان دهنده ثبات شستشویی خوب و نوری بسیار خوب می‌باشد.
چرا پشم؟
الیاف پشم از جمله الیاف طبیعی دارای ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی خاص است و بدلیل خواص منحصر به فرد قابلیت تجزیه زیستی، مقاومت در برابر چروک، قابلیت تجزیه پذیری بیولوژیکی، توانایی جذب آب تا حدود 3.1 برابر وزن خود، قابلیت ارتجاعی، مقاومت در برابر آتش ( به علت ساختار شیمیایی بی نظیر ومقدار رطوبت درونی)، مقاومت در برابر قارچ و کپک و عایق بودن مورد توجه زیادی قرار گرفته است و تاکنون هیچ لیف دیگری یافت نشده که همه این مشخصات را همزمان داشته باشد.
چرا پلاسما؟
عملیات پلاسمایی یک روش اصلاح فیزیکی و دوستدار محیط زیست می‌باشد و می‌تواند به عنوان جایگزین روش‌های شیمیایی به منظور اصلاح سطح الیاف پشمی مورد استفاده قرار گیرد. تحقیقات زیادی در زمینه اصلاح الیاف پشم به وسیله عملیات پلاسما انجام شده است. در اثر این عملیات فلس‌های سطحی الیاف پشم تخریب شده، جذب آب و رنگپذیری آن بهبود می‌یابد.
روش تحقیق
مواد مصرفی شامل تخ پشمی از نژاد گوسفندان سیرجانی با نمره نخ 5.2 متریک، اسید استیک، شوینده غیر یونی، رنگزای عوزه پنبه، سود سوزآور می‌باشد. از دستگاه پلاسما، میکروسکوپ الکترونی پویشی نیز برای انجام مراحل کار استفاده شده است. ابتدا کالای پشمی را به خوبی با محلول صابون 2 گرم بر لیتر شونیده غیر یونی مطابق نمودار شماره 1 شستشو داده تا کلیه مواد زائد و ناخالص از روی سطح کالا برطرف گردد.
سپس برای استخراج عصاره از غوزه پنبه، مقدار 500 گرم غوزه پنبه را وزن کرده و به مقدار 5000 سی‌سی آب اضافه می‌کنیم و در دمای 100 درجه سانتی‌گراد به مدت 2 ساعت حرارت می‌دهیم. در مرحله بعدی مواد رنگزای استخراج شده را در سه مرحله از صافی عبور می‌دهیم تا محلول یکدست و صاف شود. از این محلول در مراحل مختلف رنگرزی استفاده شده است. نمودار 2 در زیر مراحل عصاره گیری را نشان می‌دهد.
+
عملیات دندانه دادن تعداد 24 نمونه کالای پشمی شسته شده، در شرایط یکسان با استفاده از دندانه زاج سفید، سولفات آهن، دی کرومات پتاسیم، سولفات مس، کلرید قلع، اسید استیک 10% و نسبت مایع به کالای 1:50 بمدت 30 دقیقه در دمای جوش انجام شد. همچنین تعدادی از نمونه‌های پشمی با دستگاه پلاسما انجام شد. مرفولوژی سطحی الیاف پشمی با استفاده از میکروسکوپ الکترونی روبشی ساخت کشور آلمان بررسی گردید. جهت بررسی تاثیر متغیرهای مختلف در رنگرزی کالای پشمی با رنگزای استخراج شده از غوزه پنبه
