رنگرزی پنبه با مواد رنگزای گوگردی
رنگزاهای گوگردی جز مواد رنگزای ارزان قیمت و نامحلول در آب میباشند که توسط مواد احیا کننده مثل سولفید سدیم، رنگالیت یا هیدروسولفیت سدیم و در حضور یک نمک مثل کلرید سدیم یا سولفات سدیم جل میکردد و بعد از جذب روی کالا، توسط مواد اکسید کننده، مثل اکسیژن هوا، بی کرومات پتاسیم و پراکسید هیدروژن (آب اکسیژنه) به شکل نامحلول اولیه تبدیل میگردد.
ثبات نوری و شستشویی و پایداری مواد رنگزای گوگردی در عمقهای متوسط تا زیاد در مقایسه با رنگزای مستقیم، روی پارچه یا نخ پنبهای بیشتر میباشد ولی به نسبت مواد رنگزای خمی، کمتر میباشد. مواد رنگزای گوگردی اغلب به رنگهای کدر و تیره و فامهای قهوهای، زیتونی، خاکی، سبز، آبی، مشکی و بنفش موجود میباشند و شفافیت دیگر طبقات رنگزا را ندارند.
در حال حاضر مواد رنگزای گوگردی محلول در آب نیز ساخته میشود که در کارخانهی سازندهی رنگزا مرحله احیاء رنگزا انجام میشود و رنگزا در زمان مصرف نیاز به مرحلهی حلالیت ندارد و لذا زمان رنگرزی کاهش مییابد. یکی از معایب مواد رنگزای گوگردی، واکنش شیمیایی گوگرد موجود در رنگزا با اکسیژن موجود در هوا و تبدیل شدن به اسید سولفوریک میباشد که باعث پوسیدگی پنبه میگردد. زیرا گوگرد موجود در رنگزا توسط اکسیژن هوا اکسید شده و به اسید سولفوریک تبدیل میگردد.
رنگزاهای گوگردی را نمیتوان مدت زیادی در انبار نگه داشت زیرا واکنش اسیدی داده و خراب میگردد. برای تشخیص خراب شدن رنگزای گوگردی مقدار کمی از این دسته رنگزاها را در داخل آب بریزید و توسط کاغذ قرمز کنگو، اسیدیتهی آن را آزمایش کنید. آبی شدن رنگ کاغذ نشانه اسیدی بودن محلول میباشد. برای از بین بردن این عیب با اضافه کردن مقداری کربنات دو سود مشکل حل خواهد شد.
مقدار احیا کننده در مواد رنگزای گوگردی بسیار مهم میباشد. به طوری که در صورت مصرف کم آن نایکنواختی در رنگرزی به وجود میآید و در صورت مصرف زیاد آن، زمان اکسیداسیون طولانیتر میگردد. به همین علت میزان احیاکننده مورد نیاز اغلب توسط کارخانه سازنده در کاتالوگهای مربوط به آن رنگزا آورده میشود.
به علت تمایل کم رنگزای گوگردی بر روی الیاف سلولزی اغلب برای رمق کشی بیشتر از نمک استفاده میشود که نمک مصرفی بیشتر نمک طعام یا سولفات سدیم میباشد. میزان مصرف نمک با توجه به شید رنگ متغیر میباشد به طوری که شیدهای تیرهتر احتیاج به نمک بیشتری دارند.
رنگرزی پنبه با رنگزای گوگردی در صنعت رنگرزی
ماشین آلات و روشهای رنگرزی کالای پنبهای با مواد رنگزای گوگردی بسیار متنوع و گسترده میباشد و هر سه روش رنگرزی غیر مداوم، نیمه مداوم و مداوم قابلیت رنگرزی برای این رنگزا وجود دارد. در این قسمت به روش رنگرزی غیر مداوم با ماشین ژیگر پرداخته میشود.
رنگرزی پارچه پنبهای با رنگزای گوگردی در ماشین ژیگر
رنگ حاصل از رنگرزی با ژیگر، بستگی زیاد به دمای حمام و نسبت حجم مایع به وزن کالا دارد و کسب رنگرزی یکنواخت برای رنگزاهای با میل جذبی بالا با ماشین ژیگر مشکل میباشد.
روش رنگرزی با ژیگر به این صورت است که طبق نسخه و نمودار رنگرزی مواد مورد نیاز را آماده میکنند و دمای حمام در 25 درجه سانتی گراد تنظیم میشود. تمامی مواد و رنگزای خمی حل شده را طبق نمودار و نسخه و محاسبات انجام شده به حمام اضافه میکنند و 2 پاساژ در دمای 25 درجه عمل رنگرزی انجام میشود و در 2 پاساژ بعدی طبق نمودار دما را به آرامی به نقطه جوش میرسانند. در دمای جوش رنگرزی با دو پاساژ بدون نمک و دو پاساژ با نمک ادامه پیدا میکند.
در پایان رنگرزی آبکشی در 2 پاساژ آب سرد و دو پاساژ آب 40 تا 50 درجه با 5 سی سی در لیتر اسید استکی و 5 سی سی در لیتر آب اکسیژنه جهت خنثی سازی و اکسیداسیون انجام میشود. همچنین جهت افزایش ثبات شستشویی 2 پاساژ در آب جوش به همراه یک گرم در لیتر صابون انجام میشود و در پایان پارچه با آب سرد آبکشی میگرددو بعد از شستشوی نهایی پارچه را بر روی غلتک مخصوص و با یک عدد خرک چرخ دار به سمت ماشین آلات آبگیری پارچه و خشک مردن منتقل میکنند.